Wyświetl Nr 10 (2014)

Nr 10 (2014)

ISSN:
1895-247X
eISSN:
2657-3571

Data publikacji:
2014-12-01

Dział: Studia

Warszawska Rada Żydowska w świetle dokumentów urzędowych z Archiwum Ringelbluma

Marta Janczewska

mjanczewska2@gmail.com

pracownik Żydowskiego Instytutu Historycznego im. E. Rin­gelbluma, członek Centrum Badań nad Zagładą Żydów, publikowała w „Midraszu”, „Tekstach Drugich”, „Kulturze i Społeczeństwie” oraz w książkach zbiorowych. Ostatnio w ramach serii Archiwum Ringelbluma. Konspiracyjne Archiwum Getta Warszawy opracowała tom 12: Rada Żydowska w Warszawie (2014).

Żydowski Instytut Historyczny

Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 10 (2014), strony: 131-167

Data publikacji: 2014-12-01

https://doi.org/10.32927/ZZSiM.519

Abstrakt

Artykuł oparty jest w przeważającej części na dokumentach urzędowych, wytworzonych przez warszawską Radę Żydowską (RŻ, Judenrat) w latach 1939–1942, a zachowanych w kolekcji Podziemnego Archiwum Getta Warszawy, tj. Archiwum Ringelbluma (ARG). Materiały zebrane przez współpracowników Ringelbluma, pozyskane z urzędów RŻ i gromadzone (przeważnie w postaci odpisów) pokazują nie tylko RŻ jako instytucję, „przyłapaną” na gorąco w kształtowaniu z Niemcami swojej polityki, lecz ilustrują jednocześnie kontakty RŻ z mieszkańcami getta, a także przedstawiają wewnętrzne życie Rady jako instytucji. Artykuł skupia się jedynie na dokumentach sprzed 22 lipca 1942 r. (sprzed akcji deportacyjnej), pozwalających odtworzyć organizację i politykę quasi-samorządu żydowskiego.

Część dokumentów daje nam szczególny wgląd w ważne obszary działalności Rady, nieopisane dotąd w literaturze w sposób wyczerpujący. Artykuł porusza tylko cztery wybrane aspekty: Radę jako narzędzie terroru, jej działalność pomocową, ewidencję ludności jako przykład codziennej działalności urzędniczo-biurokratycznej oraz wewnętrzny obraz Rady jako instytucji. Na szczególną uwagę zasługują dokumenty Rady ilustrujące, jak została wprzęgnięta przez Niemców w ich aparat terroru, przymusowo pośrednicząc zarówno w ucisku fiskalnym Żydów, ściąganiu ubezpieczeń społecznych, rekwizycjach (zwłaszcza „akcji futrzanej”), organizacji powszechnego przymusu pracy oraz w tworzeniu warsztatów rzemieślniczych, pracujących na rzecz okupanta.

Wymienione kwestie, zilustrowane dokumentami wybranymi przez ARG, pokazują Janusowe oblicze warszawskiego Judenratu: z jednej strony jest on ogniwem niemieckiego terroru, z drugiej – tarczą, która na miarę swych możliwości stara się chronić żydowską społeczność przed bezwzględnością niemieckich władz.

Inne teksty tego samego autora

Altmetryki

Cytowania w Google Scholar - kliknij ikonę by sprawdzić

Statystyki

Janczewska, M. (2014). Warszawska Rada Żydowska w świetle dokumentów urzędowych z Archiwum Ringelbluma. Zagłada Żydów. Studia I Materiały, (10), 131-167. https://doi.org/10.32927/ZZSiM.519

Udostępnij

                            Wyświetl Nr 10 (2014)

Nr 10 (2014)

ISSN:
1895-247X
eISSN:
2657-3571

Data publikacji:
2014-12-01

Dział: Studia