English
Polish
„…rozmawiałem z Bogiem (uśmiechacie się! tylko z nim mogę jeszcze rozmawiać!)”. Modlitewne lamentacje w pamiętniku Karola Rotgebera z getta warszawskiego
Jacek Leociak
Jacek.leociak@ibl.waw.pl BiogramJacek Leociak – profesor zwyczajny w Instytucie Badań Literackich PAN, kierownik Zakładu Badań nad Literaturą Zagłady IBL PAN, członek Centrum Badań nad Zagładą Żydów przy IFiS PAN, redaktor rocznika „Zagłada Żydów. Studia i Materiały”. Wraz z Barbarą Engelking jest opiekunem naukowym galerii Zagłada w Muzeum Historii Żydów Polskich Polin w Warszawie Zajmuje się różnymi formami zapisu doświadczeń granicznych (w tym doświadczenia Zagłady). W ostatnich latach wydał nowe, zmienione, poprawione i rozszerzone wydanie książki Getto warszawskie. Przewodnik po nieistniejącym mieście (2013, wspólnie z Barbarą Engelking), Tekst wobec Zagłady. O relacjach z getta warszawskiego
(wyd. 2 2016), Biografie ulic. O ulicach Warszawy od narodzin po Zagładę (2017), Młyny boże. zapiski o Kościele i Zagładzie (2018).
https://orcid.org/0000-0003-1471-6926
Instytut Badań Literackich PAN
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 15 (2019), strony: 274-304
Data publikacji: 2019-12-20
Abstrakt
Karol Rotgeber, kupiec i technik dentystyczny, spisywał swój pamiętnik z getta warszawskiego w ukryciu po stronie aryjskiej między kwietniem a czerwcem 1943 r. Zasadniczym kryterium wyboru prezentowanych tu fragmentów było ukazanie wątku medytacji religijnych, który przeplata się z narracją o losach autora, jego rodziny i społeczności getta warszawskiego. U Rotgebera zderzają się ze sobą dwa odrębne porządki dyskursu: plan narracji pamiętnikarskiej oraz plan modlitewno-lamentacyjny. Oba współistnieją obok siebie. Nie przenikają się, nie zachodzą na siebie, lecz przeplatają. Brakuje strefy przejściowej między jednym a drugim. Narracja pamiętnikarska jest nagle przerywana aktem strzelistym, suplikacją, skargą, wołaniem o pomoc i pomstę, wyznaniem wiary, aktem nadziei. Potem – równie nagle i bez zapowiedzi – następuje powrót do przerwanego wątku, do codzienności getta, do rejestru udręczeń i prześladowań, do konkretu i topografii, do prywatnych losów autora.
Słowa kluczowe
Karol Rogeber, pamiętnik, świadectwo wiary, transcendencja, styl modlitewno-lamentacyjny, getto warszawskie, strona aryjska
Bibliografia
Źródła archiwalne / Archival sources
Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego (AŻIH):302/48, Karol Rotgeber, Pamiętnik, 324/1904, Zaświadczenie dla Gołdy Rotgeber
Źródła publikowane / Published sources
Urzędowy spis: lekarzy, lekarzy dentystów, farmaceutów, felczerów, pielęgniarek, położnych, uprawnionych i samodzielnych techników dentystycznych oraz wykaz: aptek, szpitali, ubezpieczalni społecznych, ośrodków zdrowia, przychodni samodzielnych oraz centrali i filii Państwowej Szkoły Higieny, Warszawa: Ministerstwo Opieki Społecznej, 1939.
Literatura przedmiotu / Content related literature
Jewish philosophical and theological responses to the Holocaust [w:] Encyclopedia of the Holocaust, red. Israel Gutman, New York: Macmillan, 1990.
Leociak Jacek, Tekst wobec Zagłady. O relacjach z getta warszawskiego, Wrocław: Fundacja na rzecz Nauki Polskiej, 1997 (wyd. 2 Toruń: Wydawnictwo Naukowe UMK, 2016).
Sadzik Józef, Wstęp [w:] Księga Psalmów, tłum. Czesław Miłosz, Paryż: Éditions du Dialogue, 1979.
Tigay Jeffrey, Lamentations, Book of [w:] Encyclopaedia Judaica, Jerusalem: Keter, 1972.
Licencja
Copyright (c) 2019 Zagłada Żydów. Studia i Materiały
Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Użycie niekomercyjne – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Inne teksty tego samego autora
- Jacek Leociak, Anna Ziębińska-Witek, Historia w muzeach. Studium ekspozycji Holokaustu , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 9 (2013)
- Jacek Leociak, The Holocaust in a “Museum of life” (the Polin Museum and its trouble with the genius loci of the Muranów district) , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr Holocaust Studies and Materials (2017)
- Jacek Leociak, Censorship Keeping Guard over the Church. Krystyna Modrzewska’s Censored Memoir , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: 2010: Holocaust Studies and Materials
- Jacek Leociak, Ruta Sakowska (1922–2011) , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 7 (2011)
- Jacek Leociak, O nadużyciach w badaniach nad doświadczeniem Zagłady , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 6 (2010)
- Jacek Leociak, The Image of Poles in the Writings of Jews from the Warsaw District , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr Holocaust Studies and Materials (2013)
- Jacek Leociak, Rocznice powstania w getcie warszawskim w dyskursie publicznym (ze szczególnym uwzględnieniem lat 1943–1944, 1968, 2023) , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 19 (2023)
- Ewa Domańska, Jacek Leociak, O zmierzchu postmodernizmu, krytycznej nadziei i o tym, co nam zostawiła Zagłada.z Ewą Domańską rozmawia Jacek Leociak , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 7 (2011)
- Jacek Leociak, “History and Memory after the Holocaust in Germany, Poland, Russia, and Britain” , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 3 (2007)
- Jacek Leociak, Rachel Brenner, The Ethics of Witnessing. The Holocaust in Polish Writers’ Diaries from Warsaw, 1939–1945 , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: Nr 11 (2015)
