Wyświetl Nr 18 (2022)

Nr 18 (2022)

ISSN:
1895-247X
eISSN:
2657-3571

Data publikacji:
2022-12-25

Dział: Studia

„Marzeniem pana Poteraja jak i moim jest, aby te niechlubne wydarzenia zostały opisane”. O zbrodni oddziału AK na Żydach ukrywających się na bagnach koło wsi Podosie w Łomżyńskiem

Anna Bikont

redakcja@holocaustresearch.pl

reporterka i pisarka, współzałożycielka i dziennikarka „Gazety Wyborczej”, z wykształcenia psycholożka. Jej zainteresowania obejmują m.in. stosunki polsko-żydowskie w czasie Zagłady. Autorka m.in. tekstów do albumu I ciągle widzę ich twarze. Fotografia Żydów polskich oraz kilkunastu książek, w tym My z Jedwabnego (2004, m.in. Europejska Nagroda Książkowa i National Jewish Book Award dla książki podejmującej tematykę Holokaustu), Sendlerowa. W ukryciu (2017, m.in. Nagroda im. Ryszarda Kapuścińskiego), Cena. W poszukiwaniu dzieci żydowskich po wojnie (2022). W 2017 r. otrzymała doktorat honoris causa Uniwersytetu w Göteborgu.

Zagłada Żydów. Studia i Materiały, Nr 18 (2022), strony: 170-199

Data publikacji: 2023-03-11

https://doi.org/10.32927/zzsim.957

Abstrakt

W nocy z 1 na 2 czerwca 1944 r. oddział Armii Krajowej pod dowództwem Bolesława Kurpiewskiego „Orlika” napadł na obozowisko Żydów ulokowane na bagnach koło wsi Podosie, na granicy powiatów łomżyńskiego i ostrołęckiego, mordując dwanaście osób. Po wojnie odbyły się dwa procesy, w których skazano dziesięć osób. W artykule są opisane procesy, zeznania oskarżonych i świadków oraz późniejsze, podejmowane też po roku 1989, działania wymiaru sprawiedliwości. Pokazana jest dzisiejsza lokalna pamięć zbrodni. Bardziej szczegółowo zostały przedstawione sylwetki jednego ze skazanych w procesie o zamordowanie grupy Żydów na bagnach, Stefana Wyszkowskiego, i jego syna Krzysztofa, który od lat dziewięćdziesiątych zajmuje się badaniem zbrodni.

Źródła archiwalne / Archival sources

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej

Główna Komisja badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce, 318/212, 318/550– 553

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej oddział w Białymstoku

/1494, List Krzysztofa Wyszkowskiego do Krzysztofa Śliwińskiego, 01.12.1995 r. 484/233, Akta podręczne w sprawie zabójstwa 12 obywateli polskich narodowości żydowskiej popełnionego w maju 1944 r. przez oddział AK Kurpiewskiego Bolesława ps. „Orlik” koło wsi Podosie, woj. łomżyńskie

University of Southern California Shoah Foundation, Visual History Archives 16564, Wywiad z Raquel Orzechowicz, Buenos Aires, 3 VI 1996 r. (w jęz. hiszpańskim)

Zbiory autorki

Jerzy Cichosz, „Krzewina nad Rużem”, niedatowany mps Korespondencja z Kazimierzem Auguściakiem

Rozmowa telefoniczna z Zygmuntem Sobolewskim, 2014 r.

Zbiory Krzysztofa Wyszkowskiego

E-mail Zdzisława A. Derwińskiego z Australii do Krzysztofa Wyszkowskiego, 20 II 2001 r.

Notatka PAP, niedatowana

Pismo Krzysztofa Wyszkowskiego do Leona Kieresa, 19 IV 2001 r. Rozmowa Krzysztofa Wyszkowskiego z państwem Cejkami, 5 VIII 1995 r.

Rozmowa Krzysztofa Wyszkowskiego ze Stanisławem Czarniakiem, 15 VII 1995 r. Rozmowa Krzysztofa Wyszkowskiego ze Stefanem Wyszkowskim, 1996 r.

Źródła publikowane / Published sources

Holcman Hone, My Sisters Tell [w:] Book of Kehilat Ostrolenka. Yizkor Book of the Jewish Community of Ostrolenka, tłum. Tzipora Hauser, Tel Aviv: Irgun Yotzei Ostrolenka in Israel, 2009.

Persak Krzysztof, Akta śledztwa z lat 1967–1974 prowadzonego przez Okręgową Komisję Badania Zbrodni Hitlerowskich w Białymstoku w sprawie zbrodni na ludności żydowskiej w Jedwabnem [w:] Wokół Jedwabnego, t. 2: Dokumenty, red. Paweł Machcewicz, Krzysztof Persak, Warszawa: IPN, 2002.

Literatura przedmiotu / Content related literature

Kijowski Jerzy, Zarys dziejów Armii Krajowej w powiecie ostrołęckim, „Zeszyty Naukowe Ostrołęckiego Towarzystwa Naukowego” 1992, nr 6, https://bazhum.muzhp.pl/ media/files/Zeszyty_Naukowe_Ostroleckiego_Towarzystwa_Naukowego/Zeszy- ty_Naukowe_Ostroleckiego_Towarzystwa_Naukowego-r1992-t6/Zeszyty_Nauko- we_Ostroleckiego_Towarzystwa_Naukowego-r1992-t6-s49-66/Zeszyty_Nauko- we_Ostroleckiego_Towarzystwa_Naukowego-r1992-t6-s49-66.pdf.

Kwiek Julian, Nie chcemy Żydów u siebie. Przejawy wrogości wobec Żydów w latach 1944– 1947, Warszawa: Wydawnictwo Nieoczywiste, 2021.

Cychol Dariusz, Zabij Żyda – III RP płaci 25 mln od łebka, „Nie”, 1 VI 1995.

Janczewski Adam, Mieszkańcy Łap uczcili Kazimierza Kamieńskiego „Huzara”, Radio Białystok, 11 X 2021.

Netografia

Lista więźniów i transportu Polaków do Auschwitz, 14 czerwca 1940, https://www.auschwitz.org/gfx/auschwitz/userfiles/_public/2020_news/lista_wiezniow_i_ transportu_polakow_do_auschwitz_14_czerwca_1940

Stowarzyszenie Rodzin Żołnierzy Wyklętych, https://www.facebook.com/groups/440775772781398/permalink/1001399526719017/

Altmetryki

Cytowania w Google Scholar - kliknij ikonę by sprawdzić

Statystyki

Bikont, A. (2023). „Marzeniem pana Poteraja jak i moim jest, aby te niechlubne wydarzenia zostały opisane”. O zbrodni oddziału AK na Żydach ukrywających się na bagnach koło wsi Podosie w Łomżyńskiem. Zagłada Żydów. Studia I Materiały, (18), 170-199. https://doi.org/10.32927/zzsim.957

Udostępnij

                            Wyświetl Nr 18 (2022)

Nr 18 (2022)

ISSN:
1895-247X
eISSN:
2657-3571

Data publikacji:
2022-12-25

Dział: Studia