English
Polish
Only the gates of tears have not closed before us. " God and the Holocaust in the letters of Lublin rabbi Hersz Majlech Talmud
Adam Kopciowski
adam.kopciowski@umcs.pl BioAdam Kopciowski is a historian, PhD, DSc, head of the Department of the Jewish Culture and History at the Institute of Culture Studies at the Maria Curie-Skłodowska University in Lublin. He deals with the recent history of Jews in Poland, mainly with the issues related to sources written in Yiddish: the press and Yizkor books. Recently he published, among others, the monograph Wos hert zich in der province? Prasa żydowska na Lubelszczyźnie i jej największy dziennik „Lubliner Tugblat” (2015).
https://orcid.org/0000-0002-9703-5677
Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Instytut Kulturoznawstwa
Zagłada Żydów. Studia i Materiały, No. 15 (2019), pages: 91-113
Publication date: 2019-12-20
Abstract
The last rabbi of Lublin, Hersz Majlech Talmud, held that position during 1936–1942. The main objective of this article is to tell his biography and present and analyze two letters he wrote in the rump ghetto at Majdan Tatarski in Lublin in July and October 1942, that is, shortly before the final liquidation of the ghetto. Both these texts constitute a unique testimony to the theological and existential dilemmas troubling Talmud in the face of the Holocaust drama unfolding before his eyes, with the place and role of God in that process being one of their basic threads discussed in those letters. The characteristic of the Lublin rabbi’s opinions has been supplemented with the historical context (a description of the everyday life in the ghetto at Majdan Tatarski based on witness testimonies and recollections) and the philosophical context (a brief juxtaposition of Talmud’s theological reflections with conceptions of several other Jewish writers and thinkers originating from the religious circles who wrote both during the war after its end).
Keywords
Hersz Majlech Talmud, Lublin, Holocaust, theology, theodicy
References
Źródła archiwalne / Archival Sources
Archiwum Instytutu Yad Vashem w Jerozolimie The Central Database of Shoah Victims’ Names
Archiwum Państwowe w Lublinie (AP Lublin) Gmina Wyznaniowa Żydowska w Lublinie 1863–1942, 28 Rada Żydowska w Lublinie 1939–1942 (RŻL), 22, 32, 36, 75, 110, 136, 142 Urząd Wojewódzki Lubelski 1919–1939 (UWL), Wydział Społeczno-Polityczny
(WSP), 741, 749
Archiwum Urzędu Stanu Cywilnego w Lublinie (AUSC Lublin) Duplikaty akt urodzenia, ślubów i zejścia osób wyznania mojżeszowego gm. Lublin za lata 1936, 1938, 1940, 1942
Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie (AŻIH) American Joint Distribution Committee 1939–1941, 210/455, 210/457–459,
/465 Relacje Żydów Ocalałych z Zagłady, 301/6, 301/640, 301/2978, 301/6669
Zentrale Stelle der Landesjustizverwaltungen, Ludwigsburg B 162/5238, B 162/5250
Źródła publikowane, wspomnienia / Published sources, memoirs
Ajzenberg Isroel, Far wos grod ich? Kapitlen fun pejn, gwure un hofnung, Tel Awiw: Farlag „Isroel-Buch”, 1980.
Betman Aron Lejb, Szuln un bejsmedreszim in Lublin [w:] Dos buch fun Lublin, red. Mordechaj Lerman i Mordechaj Litwin, Paris: Parizer Komitet fun Szafn a Monografie wegn jidiszn jiszew in Lublin, 1952.
Czechewer Szije, Neszome-licht (hejm un churbn), Tel Awiw: Farlag „Naj-Leben”, 1979. Dni mesjaszowe. Talmud Sanhedryn 97a–99a, tłum. Wojciech Brojer, Jan Doktór, Bohdan Kos, „Literatura na Świecie” 1993, nr 5/6.
Fiszer-Trachtenberg Cipora, In lubliner getto un in Majdan-Tatarski, „Kol Lublin”, grudzień 1973, nr 8.
Gliksztejn Ida, Pamiętnik z czasów wojny. Lublin, wrzesień 1939 – styczeń 1943, wstęp, posłowie i oprac. Adam Kopciowski, Lublin: Ośrodek Brama Grodzka – Teatr NN, 2017.
Goldwag Herc, Ostatnie miesiące na Majdanie Tatarskim [w:] Księga pamięci żydowskiego Lublina, wstęp, wybór i oprac. Adam Kopciowski, Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2011.
Lewis Mark, Frank Jacob, Himmler’s Jewish Taylor. The Story of Holocaust Survivor Jacob Frank, Syracuse, NY: Syracuse University Press, 2000.
Pismo Święte Starego i Nowego Testamentu w przekładzie z języków oryginalnych, red. Kazimierz Dynarski, Poznań–Warszawa: Wydawnictwo Pallottinum, 1990.
Schöller Fritz, Vandrey Max Otto, Führer durch die Stadt Lublin, Krakau: Buchverlag Deutscher Osten, 1942.
Seidman Hilel, Tog-buch fun warszewer geto, Buenos Aires–New York: Central Farband fun Pojlisze Jidn in Argentine, 1947.
Tec Nechama, Suche łzy, tłum. Katarzyna Mantorska, Monika Adamczyk-Garbowska, Warszawa: Baobab, 2005.
Wrestling with God. Jewish Theological Responses during and after the Holocaust, red. Steven Theodore Katz, New York: Oxford University Press, 2007.
Prasa / Press
„Chwila” 1937
„Hajnt” 1935
„Lubliner Tugblat” 1936–1939
Literatura przedmiotu / Secondary sources
Baumol Yehoshua, A Blaze in the Darkening Gloom. The Life of Rav Meir Shapiro of Blessed Memory, Jerusalem–New York: Feldheim Publishers, 2005.
Berenstein Tatiana, Adam Rutkowski, Żydzi w obozie koncentracyjnym Majdanek (1941–1944), „Biuletyn ŻIH” 1966, nr 2 (58)
Fridnzon Josef, Men hot jo gekent ratewen Jidn fun churbn, „Dos Jidisze Wort. Chojdesz-Żurnal Gewidmet Problemen fun Tojre-Judentum” 1997, nr 342.
Goshen-Gottstein Alon, Bóg a Auschwitz [w:] Dialog u progu Auschwitz. Perspektywy teologii po Auschwitz, red. Manfred Deselaers, Kraków–Oświęcim: Wydawnictwo Unum, 2010.
Greenberg Gershon, The Theological Letters of Rabbi Talmud of Lublin (Summer–Fall 1942) [w:] Ghettos 1939–1945. New Research and Perspectives on Deϔinition, Daily
Life and Survival, Washington, DC: United States Holocaust Memorial Museum, 2005.
Haska Agnieszka, „Jestem Żydem, chcę wejść”. Hotel Polski w Warszawie, 1943, Warszawa: Centrum Badań nad Zagładą Żydów i Wydawnictwo IFiS PAN, 2006.
Katz Steven Theodore, Zagłada [w:] Daniel H. Frank, Oliver Leaman, Historia ϔilozoϔii żydowskiej, tłum. Paweł Sajdek, Kraków: Wydawnictwo WAM, 2009.
Kopciowski Adam, Biblioteka jesziwy – lubelski „złoty” pociąg, „Gazeta Wyborcza” (Lublin), 11 IX 2015, nr 212.
Korff Baruch, Flight from Fear, New York: Elmar Publishers, 1953.
Kornacka-Sareło Katarzyna, „Religia kosmicznego uniesienia”. Kabalistyczne źródła żydowskiej teodycei „po Auschwitz”, „Studia Religiologica” 2015, nr 1 (48).
Kuwałek Robert, Urzędowi rabini lubelskiego Okręgu Bożnicznego 1821–1939 (Przyczynek do dziejów Gminy Żydowskiej w Lublinie) [w:] Żydzi w Lublinie. Materiały do dziejów społeczności żydowskiej Lublina, red. Tadeusz Radzik, Lublin: Wydawnictwo UMCS, 1995.
Lamm Norman, The Face of God. Thoughts on the Holocaust [w:] Theological and Halakhic Reϔlections on the Holocaust, red. Bernhard H. Rosenberg, Fred Heuman, Hoboken, NJ–New York: Ktav Publishing House, 1992.
Leociak Jacek, Tekst wobec Zagłady (O relacjach z getta warszawskiego), Wrocław: Fundacja na rzecz Nauki Polskiej, 1997.
Polen Nehemia, The Holy Fire. The Teachings of Rabbi Kalonymus Kalman Shapira, the Rebe of the Warsaw Ghetto, Northvale, NJ: A Jason Aronson Book, 1994.
Silberklang David, Gates of Tears. The Holocaust in the Lublin District, Jerusalem: Yad Vashem, 2013.
Szemen Nachman, Lublin; sztot fun tojre, rabones un chasides, Toronto: Gerszon Pomeranc Esej-Bibliotek, 1951.
Szymik Stefan, Gniewne oblicze Pana. Hermeneutyka kilku biblijnych kolokacji, „Verbum Vitae” 2018, nr 34.
Śpiewak Paweł, Milczenie i pytania Hioba [w:] Teologia i Filozofia żydowska wobec Holocaustu, wstęp, wybór i oprac. idem, Gdańsk: słowo/obraz terytoria, 2013. Vandrey Max Otto, Das jüdische Problem [w:] Das Generalgouvernement, red. Max Freiherr du Prel, Würzburg: K. Triltsch, 1942.
Zieliński Konrad, Zielińska Nina, Jeszywas Chachmej Lublin. Uczelnia Mędrców Lublina, Lublin: Wydawnictwo UMCS, 2003.
Zitman Awrum, Lublin cwiszn di cwej welt milchomes, „Dos Jidisze Wort. Chojdesz-Żurnal Gewidmet Problemen fun Tojre-Judentum” 1982, nr 234
License
Copyright (c) 2019 Zagłada Żydów. Studia i Materiały
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-NoDerivatives 4.0 International License.
https://creativecommons.org/licenses/by-nc-nd/4.0
Other articles by the same auhtor(s)
- Adam Kopciowski, Dariusz Libionka, Notes of a member of the Jewish Combat Organization Command, Hersh Berliński , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 19 (2023)
- Adam Kopciowski, Dariusz Libionka, Testimony of Poale Zion Left activist Pola Elster regarding the situation at the Umschlagplatz and in the transport to Poniatowa in April 1943 , Zagłada Żydów. Studia i Materiały: No. 19 (2023)
